Wędrujemy Szlakiem Architektury Drewnianej: Strzelce Wielkie i Więcławice Stare

Kolejna część naszego całkiem nowego cyku o podróżach po Małopolsce, a konkretniej wędrówce po obiektach należących do Szlaku Architektury Drewnianej. Nie ma w naszych wpisach szczególnie poukładanej listy, konkretnej trasy, nie idziemy według konkretnej linii od miejsca do miejsca, po prostu skaczemy „z kwiatka na kwiatek”, by później ubrać to w całość

Dziś wybieramy się do Więcławic Starych, na północ od Krakowa, oraz Strzelec Wielkich bardziej na wschód od tego samego miasta, w którym przyjdzie nam jeszcze spędzić kilka lat.

WIĘCŁAWICE STARE

To wieś położona w powiecie krakowskim w gminie Michałowice, niegdyś należąca administracyjnie do województwa krakowskiego. Znajduje się na odnowionej trasie Małopolskiej Drogi św. Jakuba z Sandomierza do Tyńca, która jest odzwierciedleniem dawnej, średniowiecznej drogi do Santiago de Compostela.

Wieś powstała po parcelacji większego folwarku i dóbr dworskich. Od samego początku, czyli od około XIII wieku była siedzibą parafii. Właścicielem wsi był niejaki Jakub z herbu Leliwa, protoplasta rodu Więcławskich, a w księgach znaleźć można różne nazwy miejscowości, Weneceslavicz, Wyanczaslawicze, Więczławicze.

Iwo Odrowąż – Jan Matejko

Pierwsza kościół drewniany powstał w pierwszej połowie XIII wieku, ufundowany przez biskupa Iwo Odrowąża, kanclerza Leszka Białego oraz biskupa krakowskiego, którego ciało znajduje się w kryptach kościoła dominikańskiego św. Trójcy w Krakowie. Pierwsza wzmianka o parafii pojawia się wraz z objęciem posady proboszcza przez Gumberta w 1326 roku, ale najważniejszą osobą pracującą na podobnym stanowisku był Mikołaj Zamojski, późniejszy biskup z XVI wieku. Od XVI wieku też wieś stała się na ponad 150 lat własnością Jezuitów, którzy w 1773 roku musieli pozbyć się Więcławskich dóbr na rzecz Skarbu Koronnego. Od samego początku wieś nie była traktowana jako zwykła wieś podmiejska. Więcławice (Dworskie) Stare były osadą ludności służebnej, pracującej w gospodarstwie dworskim i folwarku, gdzie pod koniec XVIII wieku znajdowało się tu blisko 30 domów mieszkalnych, dwór, plebania oraz przytułek dla ubogich – przekształcony później w karczmę.

Kościół pw. Św. Jakuba został wzniesiony w 1340 roku choć wiele informacji datuję powstanie obecnej formy świątyni dopiero w 1748 roku. Jest w tym wiele prawdy, jednak kościół w tym miejscu stał od początków XIV wieku, a w kolejnych latach był modernizowany aż do 1757 roku, w którym dokonano ostatniej gruntownej przebudowy i konsekracji kościoła. W 1868 roku dobudowano zakrystię i pokryto kościół całkowicie nowym gontem. W kościele znajdują się trzy ołtarze rokokowe z połowy XVIII wieku. Ołtarz główny zdobi obraz św. Jakuba Apostoła, pierwszego patrona parafii, w górnej części oraz po bokach znajdują się kolejno obrazy św. Tekli, św. Piotra, św. Pawła, św. Stanisława Biskupa oraz św. Wojciecha wraz z czterema relikwiarzami.

Boczne ołtarze prawy i lewy poświęcone Izydorowi Oraczowi z XVII wieku, który jest drugim patronem parafii, oraz Madonnie z Dzieciątkiem. Na lewym ołtarzu znajduje się również obraz św. Jana Kostki z napisem, że obronił w 1678 roku cudownie parafię od dżumy.

Szczególne miejsce w wystroju kościoła zajmuje na ścianie północnej tryptyk św. Mikołaja malowany na deskach, uważany za wybitny zabytek malarstwa cechowego, gotyckiego z 1477 roku. Na tryptyku przez wieki wisiała gotycka rzeźba Matki Bożej z dzieciątkiem (datowana na 1420 rok, czyli okres „pięknych Madonn”). W kościele nadal znajdują się gotycko-barkowo-rokokowe ornaty liturgiczne, gotycka Monstrancja oraz późnobarokowy relikwiarz św. Stanisława Biskupa (1787 r.).

CO ZOBACZYĆ W OKOLICY

• Babice – fort pancerny „BABICE”

• Bosutów – Zespół dworski z 1880r.

• Baranówka – zespół dworski

• Goszcza – kościół św. Wawrzyńca z XVIII wieku

• Goszyce – zespół dworski XVIII wiek

• Goszyce – nowy dwór z 1890r.

• Luborzyca – gotycki kościół z XV wieku

• Raciborowice – gotycki kościół z 1460 roku

• Zerwana – stara apteka i kaplica św. Niepomucena

STRZELCE WIELKIE

Drugim obiektem jest kościół otoczony wielkimi pomnikami przyrody w Strzelcach Wielkich. Wieś położona w powiecie brzeskim w gminie Szczurowa. Wcześniej położona w województwie tarnowskim, O wsi wspominano już w latach 1125, 1229 oraz 1322, należąc do parafii Witów. Pierwszy kościół parafialny został wzniesiony w 1617 roku przez Gaworskiego, właściciela ziemskiego, którego patronami zostali św. Fabian oraz św. Sebastian. Obecna konstrukcja kościoła św. Sebastiana pochodzi z 1785 roku.

W środku znajduje się ołtarz Matki Boskiej Szkaplerznej (kopia, oryginał znajduje się w sąsiadującym, nowym kościele), oraz obraz przedstawiający scenę pojmania św. Sebastiana. Po bokach stoją figury św. Piotra i św. Pawła, kamienna chrzcielnica z XVIII wieku.

Przy kościele stoi drewniana dzwonnica słupowa z dzwonami pochodzącymi z XIII wieku.

CO ZOBACZYĆ W OKOLICY

• Szczurowa – neogotycki kościół św. Bartłomieja z 1893 roku

• Szczurowa – neogotycki dwór w stylu angielskim z 1860 roku

• Cerekiew – drewniany kościół św. Wawrzyńca z 1644 roku

• Dołęga – zespół dworski z XIX wieku

• Przemyków – późnogotycki kościół św. Katarzyny z 1451 roku

• Witów – kościół św. Trójcy z XV wieku

Następny przystanek w jednym z najpiękniejszych naszym zdaniem obiektów oraz w miejscu, które wywarło mocne, negatywne emocje…